یکی از مشکلات شایع در زنان که در سنین میانسالی و پس از زایمان شیوع بیشتری دارد، افتادگی رحم و واژن است. زمانی که عضلات و بافت‌های نگهدارنده رحم یا واژن ضعیف می‌شوند و اندام‌های لگنی به سمت پایین حرکت می‌کنند، این عارضه رخ می‌دهد. جراحی ترمیمی افتادگی رحم و واژن یکی از روش‌های درمان این عارضه است.
در مراحل اولیه افتادگی در بسیاری از زنان، علائم خفیف مانند احساس سنگینی یا فشار در لگن مشاهده می‌شود اما در مراحل پیشرفته‌تر این مشکل می‌تواند کیفیت زندگی روزانه، روابط زناشویی و حتی سلامت کلی فرد را به شدت تحت تأثیر قرار دهد. با استفاده از جراحی ترمیمی لگن و واژن و بازسازی ساختارهای نگهدارنده لگن می‌توان این عارضه در زنان را درمان کرد.
در این مقاله قصد داریم به معرفی جراحی ترمیمی افتادگی رحم و واژن بپردازیم و با روش‌های انجام آن، مراقبت‌هایی بعد از عمل و نکات مهم برای پیشگیری از عود آشنا شویم.
افتادگی رحم و واژن چیست؟
پرولاپس یا افتادگی رحم و واژن به حالتی گفته می‌شود که بافت‌ها و عضلات کف لگن قادر به حمایت کافی از رحم و واژن نیستند. در این شرایط رحم، دیواره‌های واژن، مثانه یا رکتوم (راست‌روده) ممکن است به سمت مجرای واژن حرکت کرده یا حتی از آن بیرون بزنند و در این شرایط نیاز به انجام جراحی ترمیمی افتادگی رحم و واژن وجود داشته باشد.
این عارضه شدت‌های مختلفی دارد که به شرح زیر است:
- درجه ۱: اندام‌ها کمی به سمت واژن حرکت کرده‌اند اما بیرون‌زدگی وجود ندارد.
- درجه ۲: بخشی از اندام‌ها وارد مجرای واژن شده‌اند.
- درجه ۳: اندام‌ها تقریباً در دهانه واژن قرار دارند.
- درجه ۴ (پرولاپس کامل): اندام‌های لگنی به طور کامل از واژن بیرون زده‌اند.
دلایل و عوامل خطر افتادگی رحم و واژن
پیش از آشنایی با روش انجام جراحی ترمیمی افتادگی رحم و واژن باید گفت که این عارضه در نتیجه ترکیبی از عوامل مختلف که در زیر اشاره شده، رخ می‌دهد:
- بارداری و زایمان طبیعی: بارداری و زایمان‌های مکرر یا سخت، از اصلی‌ترین دلایل کشش و آسیب عضلات کف لگن هستند.
- افزایش سن و یائسگی: با افزایش سن و کاهش هورمون استروژن در دوران یائسگی، بافت‌های عضلانی و لیگامان‌ها ضعیف‌تر می‌شوند.
- ژنتیک و بافت‌های همبند ضعیف: برخی زنان به طور ژنتیکی بافت‌های ضعیف‌تری دارند و به همین دلیل بیشتر مستعد افتادگی هستند.
- افزایش فشار داخل شکم: چاقی، یبوست مزمن، بلند کردن اجسام سنگین یا سرفه‌های طولانی مدت می‌تواند فشار روی لگن را افزایش داده و موجب افتادگی شود.
- جراحی‌های لگنی: اعمال جراحی مانند هیسترکتومی (برداشتن رحم) ممکن است باعث ضعف ساختارهای نگهدارنده لگن شوند.
علائم افتادگی رحم و واژن چیست؟
علائم این بیماری بسته به شدت آن متفاوت است، اما برخی علائم شایع وجود دارند که در زیر به آن‌ها اشاره شده است:
- احساس فشار یا سنگینی در لگن
- بیرون زدگی یا برآمدگی در دهانه واژن
- درد در ناحیه کمر یا لگن
- بی‌اختیاری ادرار یا مشکل در تخلیه کامل مثانه
- مشکل در اجابت مزاج
- درد یا ناراحتی هنگام رابطه جنسی
- احساس کاهش اعتماد به نفس و اختلال در فعالیت‌های روزانه
روش‌های تشخیص افتادگی لگن
اولین و مهم‌ترین قدم در جراحی ترمیمی افتادگی رحم و واژن، تشخیص این بیماری توسط جراح و متخصص زنان است. روش‌های تشخیص این عارضه در زنان به شرح زیر است:
- معاینه لگنی در حالت ایستاده یا زور زدن
- سونوگرافی لگن
- MRI لگن برای بررسی دقیق‌تر
- تست‌های اورودینامیک برای ارزیابی عملکرد مثانه و بی‌اختیاری
روش‌های درمان افتادگی رحم و واژن
در خصوص مشکل افتادگی رحم و واژن در زنان باید گفت که در موارد خفیف برای درمان نیاز به انجام جراحی ترمیمی افتادگی رحم و واژن وجود ندارد و با برخی درمان‌های غیر جراحی به شرح زیر می‌توان این عارضه را درمان کرد:
- تمرینات کگل برای تقویت عضلات کف لگن
- پساری واژینال (وسیله‌ای سیلیکونی برای نگهداری رحم)
- کاهش وزن و اصلاح سبک زندگی
- هورمون‌درمانی موضعی برای زنان یائسه
جراحی ترمیمی افتادگی رحم و واژن چگونه انجام می‌شود؟
همانطور که اشاره شد جراحی ترمیمی افتادگی رحم و واژن برای درمان موارد پیشرفته و شدید که کیفیت زندگی زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف اصلی از این جراحی بازسازی، تقویت ساختارهای کف لگن و بازگرداندن رحم، مثانه، واژن یا رکتوم به موقعیت طبیعی خود است.
جراحی ترمیمی افتادگی رحم و واژن چند روش مختلف انجام می‌شود:
الف) جراحی واژینال
در این روش جراح از طریق واژن اقدام به ترمیم می‌کند. برخی تکنیک‌های رایج در این روش به شرح زیر است:
- کولپورافی قدامی و خلفی (Anterior/Posterior Colporrhaphy): ترمیم دیواره‌های جلویی و پشتی واژن که معمولاً برای درمان افتادگی مثانه یا رکتوم انجام می‌شود.
- ساکرو اسپاینوس فیکسیشن: در این روش نوک واژن یا رحم به رباط‌های لگن متصل می‌شود.
- برداشتن رحم (هیسترکتومی واژینال): در مواردی که رحم آسیب دیده یا دیگر قابل ترمیم نباشد از این تکنیک استفااده می‌شود.
ب) جراحی لاپاراسکوپی یا رباتیک
این روش با ایجاد برش‌های کوچک در شکم و استفاده از دوربین انجام می‌شود. اصلی‌ترین تکنیک در این روش ساکروکولپوپکسی (Sacro colpopexy) اتصال واژن یا رحم به استخوان خاجی با کمک مش جراحی است که از مزایای آن می‌توان به برش کوچک، درد کمتر، بهبودی سریع‌تر و نتایج طولانی مدت اشاره کرد.
ج) استفاده از مش جراحی
در برخی موارد از مش مصنوعی یا بیولوژیک برای تقویت بافت‌های واژن و کف لگن استفاده می‌شود. این روش ماندگاری بالاتری دارد اما ممکن است عوارضی مانند عفونت یا جابه‌جایی مش رخ دهد.
مراقبت‌های بعد از جراحی ترمیمی افتادگی رحم و واژن
پس از انجام عمل جراحی ترمیمی افتادگی رحم و واژن، با رعایت برخی نکات مراقبتی می‌توان روند بهبودی را تسریع بخشیده و از بروز برخی عوارض نیز جلوگیری کرد:
- استراحت کافی و پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین
- مصرف داروهای تجویزی پزشک برای کاهش درد و پیشگیری از عفونت
- اجتناب از رابطه جنسی تا زمان بهبودی کامل (معمولاً 6 تا 8 هفته)
- پیروی از رژیم غذایی پرفیبر برای جلوگیری از یبوست
- انجام ورزش‌های سبک و سپس تقویت‌کننده عضلات لگن پس از تأیید پزشک
- مراجعه منظم برای معاینه و بررسی روند بهبود
مزایا و معایب جراحی ترمیمی افتادگی رحم و واژن
جراحی ترمیمی افتادگی رحم و واژن مانند هر روش جراحی مزایا و معایب متفاوتی دارد که در زمان انتخاب این روش باید مورد توجه قرار بگیرد. مهم‌ترین مزایا و معایب این روش جراحی در جدول زیر ذکر شده است:
| مزایا | معایب |
| بهبود علائم آزاردهنده مانند بی‌اختیاری ادرار و درد لگن
بازگشت کیفیت زندگی و فعالیت‌های روزانه بهبود روابط زناشویی نتایج طولانی مدت در صورت انتخاب روش مناسب |
درد و خونریزی پس از عمل
عفونت یا مشکلات مربوط به ترمیم زخم عود مجدد افتادگی در برخی بیماران آسیب احتمالی به مثانه یا روده در حین عمل عوارض مش جراحی مانند بیرون‌زدگی یا تحریک بافتی |
یکی از نکات مهمی که بر روی نتیجه عمل جراحی ترمیمی افتادگی رحم و واژن تأثیرگذار بوده و نقش مهمی ایفا می‌کند، انتخاب یک جراح و متخصص زنان مجرب است. دکتر مهدیه فلاح به عنوان بهترین جراح و متخصص زنان در رشت از تجربه و تخصص بالایی در درمان افتادگی رحم و واژن با استفاده از روش‌های جراحی برخوردار است. تخصص و تجربه بالا و استفاده از تجهیزات پیشرفته جهت تشخیص و درمان این عارضه باعث شده که بیماران با خیال آسوده و اطمینان خاطر به دکتر فلاح جهت درمان مشکلات و بیماری‌های مختلف از جمله افتادگی رحم و واژن مراجعه نمایند.
جهت جراحی ترمیمی افتادگی رحم و واژن با ما در تماس باشید
راه‌های ارتباطی با دکتر مهدیه فلاح، بهترین جراح و متخصص زنان در رشت:
- شماره تماس:
- واتس‌اپ:
- آدرس مطب:
- اینستاگرام: