زایمان یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین لحظات زندگی هر مادر است. در این زمان، انتخاب نوع بیهوشی یا بی‌حسی می‌تواند تجربه‌ای کاملاً متفاوت از زایمان برای مادر رقم بزند. همین موضوع باعث شده که انتخاب نوع بیهوشی در زایمان از اهمیت زیادی برخوردار باشد.
بسیاری از خانم‌ها پیش از زایمان این پرسش را دارند که کدام نوع بیهوشی برای من بهتر است؟ آیا بی‌حسی اپیدورال بی‌خطر است؟ آیا می‌توان زایمان طبیعی بدون درد داشت؟ به همین دلیل در این مقاله قصد داریم با اهمیت نوع بیهوشی در زایمان آشنا شده و انواع روش‌های بیهوشی و بی‌حسی را مورد بررسی قرار دهیم.
چرا انتخاب نوع بیهوشی در زایمان مهم است؟
انتخاب نوع بیهوشی در زایمان تنها برای کاهش درد نیست، بلکه تأثیر مستقیم بر روند زایمان، سلامت مادر و نوزاد و حتی دوره نقاهت پس از زایمان دارد. یک انتخاب درست می‌تواند باعث شود مادر تجربه‌ای آرام، ایمن و بدون استرس از زایمان داشته باشد. در مقابل، انتخاب نادرست یا عدم آگاهی کافی ممکن است منجر به عوارضی مانند فشار خون بالا، تأخیر در شروع شیردهی یا حتی دردهای پس از زایمان شود.
انواع بیهوشی در زایمان
در انتخاب نوع بیهوشی در زایمان باید به این موضوع اشاره کرد که روش‌های مورد استفاده را می‌توان در دو گروه زیر تقسیم‌بندی کرد:
- بیهوشی عمومی (General Anesthesia)
- بی‌حسی موضعی یا منطقه‌ای (Regional / Local Anesthesia)
در زایمان‌های طبیعی معمولاً از بی‌حسی‌های منطقه‌ای برای کاهش درد استفاده می‌شود، در حالی که بیهوشی عمومی بیشتر در زایمان به روش سزارین اضطراری کاربرد دارد.
بیهوشی عمومی در زایمان چیست؟
در بیهوشی عمومی، مادر به صورت کامل به خواب می‌رود و هیچ حسی از روند زایمان ندارد. این روش معمولاً در زمان‌های زیر مورد استفاده قرار می‌گیرد:
- زایمان سزارین اورژانسی باشد
- بی‌حسی اپیدورال یا نخاعی ممکن نباشد
- مادر مشکلات خاصی در ستون فقرات یا لخته خون داشته باشد.
| مزایا | معایب |
| بسیار سریع اثر می‌کند؛ مناسب برای شرایط اضطراری.
مادر در حین عمل هیچ دردی احساس نمی‌کند. پزشک کنترل کاملی بر بدن بیمار دارد. |
ممکن است داروهای بیهوشی به نوزاد منتقل شود و باعث خواب‌آلودگی یا کاهش تنفس در لحظه تولد گردد.
بیداری و ریکاوری طولانی‌تر است. احتمال تهوع، استفراغ یا گلودرد بعد از عمل وجود دارد. مادر تجربه لحظه تولد نوزاد را ندارد. |
بی‌حسی نخاعی (Spinal Anesthesia)
در انتخاب نوع بیهوشی در زایمان، یکی از روش‌های پرکاربرد در سزارین بی‌حسی نخاعی است. در این روش، پزشک داروی بی‌حسی را به فضای بین مهره‌های کمر تزریق می‌کند تا نیمه پایین بدن بی‌حس شود.
| مزایا | معایب |
| اثر سریع و قوی در کاهش درد.
مادر بیدار است و می‌تواند تولد نوزاد خود را مشاهده کند. داروها وارد جریان خون نوزاد نمی‌شوند. کنترل تنفس مادر حفظ می‌شود. |
ممکن است باعث افت موقت فشار خون شود.
در برخی موارد پس از عمل سردرد ایجاد می‌شود. بی‌حسی محدود به چند ساعت است و پس از آن نیاز به مسکن دارد. |
بی‌حسی اپیدورال (Epidural Anesthesia)
یکی از معروف‌ترین و پرطرفدارترین روش‌های بی‌دردی در زایمان طبیعی و سزارین بی‌حسی اپیدورال است. در این روش، پزشک سوزن بسیار باریکی را در فضای اپیدورال (نزدیک نخاع) قرار داده و داروی بی‌حسی را به صورت مداوم تزریق می‌کند.
| مزایا | معایب |
| مادر بیدار می‌ماند و روند زایمان را حس می‌کند، ولی درد بسیار کم است.
در صورت نیاز می‌توان دارو را تقویت یا کم کرد. فشار خون مادر معمولاً کنترل‌شده باقی می‌ماند. نوزاد هوشیار و سالم متولد می‌شود. |
گاهی باعث کاهش سرعت انقباضات رحم و طولانی شدن زایمان می‌شود.
احتمال افت فشار خون و احساس سرگیجه وجود دارد. نیاز به تیم متخصص بیهوشی دارد.
|
نکته مهم در انتخاب این نوع بیهوشی در زایمان این است که بی‌حسی اپیدورال یکی از ایمن‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای زایمان طبیعی بدون درد به حساب می‌آید.
بی‌حسی ترکیبی (Combined Spinal-Epidural)
در موضوع انتخاب نوع بیهوشی در زایمان باید به این موضوع اشاره کرد که این روش ترکیبی از بی‌حسی نخاعی و اپیدورال است و معمولاً در زایمان‌های طبیعی طولانی مدت استفاده می‌شود. در این روش ابتدا مقدار کمی داروی بی‌حسی به فضای نخاعی تزریق می‌شود تا تسکین سریع درد ایجاد شود، سپس کاتتر اپیدورال برای کنترل مداوم درد باقی می‌ماند.
| مزایا | معایب |
| تسکین سریع و پایدار درد در طول زایمان.
مادر قادر به حرکت و فشار دادن در هنگام زایمان است. کنترل دارویی قابل تنظیم است. |
نیاز به تجهیزات تخصصی و تیم حرفه‌ای دارد.
در موارد نادر، باعث سردرد یا افت فشار می‌شود.
|
بی‌حسی موضعی (Local Anesthesia)
در زایمان طبیعی گاهی پزشک برای بخیه زدن یا کاهش درد در ناحیه پرینه، از بی‌حسی موضعی استفاده می‌کند. این روش فقط ناحیه کوچکی از بدن را بی‌حس می‌کند.
| مزایا | معایب |
| بسیار ساده و سریع
بدون تأثیر بر نوزاد بدون نیاز به تجهیزات خاص |
فقط دردهای سطحی را کاهش می‌دهد، نه درد زایمان |
نکات مهم پیش از انتخاب نوع بیهوشی در زایمان
همانطور که اشاره شد نوع بیهوشی در زایمان یکی از موضوعات مهمی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. در انتخاب نوع بیهوشی نکات مهمی وجود دارد که در زیر به آن‌ها اشاره شده است:
- وضعیت سلامتی مادر: اگر مادر مشکلاتی مانند دیابت، فشار خون بالا، یا اختلالات انعقادی دارد، ممکن است برخی روش‌های بیهوشی مناسب نباشند.
- نوع زایمان (طبیعی یا سزارین): در زایمان طبیعی معمولاً بی‌حسی اپیدورال یا ترکیبی انتخاب می‌شود، اما در سزارین‌های برنامه‌ریزی‌شده، بی‌حسی نخاعی بهترین گزینه است.
- نظر پزشک متخصص بیهوشی: پزشک بیهوشی قبل از عمل وضعیت ستون فقرات، فشار خون و آلرژی‌های دارویی را بررسی کرده و بر این اساس بهترین نوع بیهوشی در زایمان را انتخاب می‌کند.
- ترس از درد و اضطراب مادر: گاهی ترس شدید از زایمان طبیعی باعث افزایش استرس می‌شود. در این حالت، بی‌حسی اپیدورال یا ترکیبی می‌تواند بهترین راه حل باشد.
- تجربه زایمان قبلی: مادرانی که در زایمان قبلی دچار درد یا عارضه خاصی بوده‌اند، باید حتماً تجربه قبلی خود را برای انتخاب بهترین نوع بیهوشی در زایمان با پزشک در میان بگذارند.
انتخاب نوع بیهوشی در زایمان؛ تصمیمی مشترک بین مادر و پزشک
انتخاب مناسب‌ترین نوع بیهوشی در زایمان نباید فقط توسط پزشک یا مادر به تنهایی انجام شود. بهترین نتیجه زمانی حاصل می‌شود که مادر، جراح و متخصص زنان و پزشک بیهوشی با یکدیگر مشورت کرده و تصمیم لازم را اتخاذ نمایند. به همین دلیل مادران باید در جلسات پیش از زایمان، درباره گزینه‌های بیهوشی سؤال بپرسند، سوابق پزشکی خود را توضیح داده و نگرانی‌های خود را نیز مطرح کنند.
دکتر مهدیه فلاح به عنوان بهترین جراح و متخصص زنان در رشت، می‌تواند نقش مهمی در انتخاب بهترین نوع بیهوشی در زایمان ایفا کند. دکتر فلاح با تخصص و تجربه بالای خود و با در نظر گرفتن عوامل مختلف از جمله وضعیت سلامتی بیمار، نوع زایمان، نظر متخصص بیهوشی و… از طریق مشورت با مادر بهترین روش بیهوشی یا بی‌حسی را برای تجربه خوشایند از زایمان به مادران پیشنهاد می‌دهد.
با بهترین جراح و متخصص زنان در رشت در تماس باشید
راه‌های ارتباطی با دکتر مهدیه فلاح، بهترین جراح و متخصص زنان در رشت:
- شماره تماس:
- واتس‌اپ:
- آدرس مطب:
- اینستاگرام: