بارداری یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین دوره‌های زندگی هر زن است. در این دوران، بدن دچار تغییرات گسترده هورمونی و فیزیولوژیک می‌شود؛ تغییراتی که می‌توانند بر قسمت‌های مختلف بدن از جمله دهان و دندان اثر بگذارند. شاید بسیاری از مادران تصور کنند که مشکلات دهان و دندان ارتباط مستقیمی با بارداری یا سلامت جنین ندارند، اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد که وضعیت سلامت دهان و دندان در دوران بارداری می‌تواند به صورت مستقیم بر رشد و تکامل جنین تأثیرگذار باشد.
از افزایش خطر زایمان زودرس گرفته تا احتمال کم‌وزنی نوزاد هنگام تولد و حتی تاثیر بر سلامت طولانی مدت کودک، همگی بخشی از پیامدهایی هستند که با رعایت اصول بهداشت دهان و درمان به موقع مشکلات دندانی قابل پیشگیری خواهند بود. به همین دلیل در این مقاله قصد داریم با نقش سلامت دهان و دندان در دوران بارداری و اثرات آن روی جنین آشنا شویم.
چرا سلامت دهان و دندان در دوران بارداری اهمیت دارد؟
همانطور که اشاره شد، سلامت دهان و دندان در دوران بارداری از اهمیت زیادی برخوردار است. دلایل اهمیت این موضوع را می‌توان از دو جنبه زیر مورد بررسی قرار داد.
تغییرات هورمونی و اثر آن‌ها بر سلامت دهان
در دوران بارداری، افزایش هورمون‌های استروژن و پروژسترون باعث ایجاد شرایطی می‌شود که رشد باکتری‌های دهانی را تسهیل می‌کند. این تغییرات می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
- التهاب لثه (Gingivitis)
- خونریزی لثه
- افزایش پلاک میکروبی
- حساسیت بیشتر دندان‌ها
تاثیر بیماری‌های لثه بر جنین
مطالعات متعدد نشان می‌دهد که التهاب و عفونت لثه می‌تواند از راه جریان خون، مواد التهابی را وارد جریان بدن مادر کرده و خطرات زیر را افزایش دهد:
| پیامد | توضیح |
| زایمان زودرس | مواد التهابی تولیدشده در لثه می‌توانند انقباضات رحم را تحریک کنند |
| کم‌وزنی نوزاد | اختلال در خون‌رسانی مناسب به جنین |
| پره‌اکلامپسی | افزایش فشارخون مادر به دلیل التهاب گسترده در بدن |
همین موضوع باعث شد که متخصص زنان و زایمان رشت در جلسات مراقبت قبل و حین بارداری، وضعیت سلامت دهان و دندان در دوران بارداری را بررسی کرده و در صورت نیاز او را به دندانپزشک ارجاع دهد.
مشکلات شایع دهان و دندان در دوران بارداری
از شایع‌ترین مشکلات سلامت دهان و دندان در دوران بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- التهاب لثه بارداری: حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از زنان باردار درجاتی از التهاب لثه را تجربه می‌کنند. از مهم‌ترین علائم آن می‌توان به خونریزی هنگام مسواک، تورم و قرمزی لثه و بوی بد دهان اشاره کرد که این مشکل به طور معمول در سه ماهه دوم بارداری تشدید می‌شود.
- تومور بارداری (Granuloma gravidarum): این مشکل خطرناک نیست اما ظاهر آن ممکن است مادر را نگران کند. نوعی رشد غیرسرطانی روی لثه است و معمولاً پس از زایمان خود به خود از بین می‌رود.
- پوسیدگی دندان: تغییر رژیم غذایی (تمایل به غذاهای شیرین و ترش)، تهوع و استفراغ مکرر، کاهش ترشح بزاق و سهل‌انگاری در مسواک‌زدن از عواملی هستند که باعث پوسیدگی دندان در دوران بارداری می‌شوند.
- فرسایش مینای دندان: اسید معده در مادرانی که ویار شدید دارند، باعث ساییدگی مینای دندان می‌شود.
اثر سلامت دهان مادر بر رشد و تکامل جنین
در مورد سلامت دهان و دندان در دوران بارداری باید به این موضوع اشاره کرد که این موضوع می‌تواند بر رشد و تکامل جنین تأثیر داشته باشد. از مهم‌ترین اثرات آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- ارتباط با زایمان زودرس: پژوهش‌ها نشان می‌دهند که بیماری‌های لثه، احتمال زایمان زودرس را ۲ تا ۷ برابر افزایش می‌دهد. دلیل آن ورود باکتری‌ها و عوامل التهابی به جریان خون مادر و تحریک زودهنگام انقباضات رحمی است.
- تاثیر بر وزن نوزاد: بیماری‌های دهان و دندان در مادر با کاهش خون‌رسانی، کاهش انتقال مواد مغذی و افزایش التهاب عمومی بدن می‌توانند باعث تولد نوزاد با وزن کم شوند.
- تاثیر بر شکل‌گیری دندان‌های جنین: دندان‌های جنین از هفته‌های ابتدایی بارداری شروع به شکل‌گیری می‌کنند. کمبود مواد مغذی به دلیل مشکلات دهانی مادر، ممکن است کیفیت مینای دندان جنین را تحت تأثیر قرار دهد.
- انتقال باکتری‌های دهانی از مادر به نوزاد: اگر مادر دچار پوسیدگی یا بهداشت ضعیف دهان باشد، احتمال انتقال باکتری‌های پوسیدگی‌زا به نوزاد (مثلاً هنگام بوسیدن یا استفاده مشترک از قاشق) بیشتر می‌شود.
چگونه از مشکلات دهان و دندان در دوران بارداری پیشگیری کنیم؟
همانطور که اشاره شد، سلامت دهان و دندان در دوران بارداری یکی از موضوعات مهمی است که به دلیل اثرگذاری بر سلامت جنین باید مورد توجه قرار بگیرد. خوشبختانه مادران می‌توانند با انجام یک سری اقدامات از بروز این مشکلات پیشگیری نمایند
- مراجعه قبل از بارداری: بهترین زمان برای درمان مشکلات دهان قبل از شروع بارداری است. جراح و متخصص زنان در رشت نیز به خانم‌هایی که قصد بارداری دارند توصیه می‌کند قبل از اقدام به بارداری، یک معاینه کامل دهان و دندان انجام دهند.
- رعایت اصول بهداشت دهان و دندان: مسواک‌زدن دو بار در روز، استفاده روزانه از نخ دندان و استفاده از دهان‌شویه‌های ایمن در بارداری از جمله اقدامات مؤثر در پیشگیری از بروز مشکلات دهان و دندان در دوران بارداری است.
- تغذیه مناسب: برای سلامت لثه و دندان مادر و جنین مصرف لبنیات، میوه‌ها و سبزیجات تازه و غذاهای غنی از ویتامین C و D ضروری است.
- مراجعه به دندانپزشک: در دوران بارداری بهترین زمان درمان‌های غیراضطراری سه ماهه دوم و زمان مناسب برای درمان‌های ضروری سه ماهه اول و سوم در صورت اضطرار کامل است.
آیا درمان‌های دندانپزشکی در بارداری ایمن هستند؟
یکی از نگرانی‌هایی که در موضوع سلامت دهان و دندان در دوران بارداری وجود دارد، آسیب رساندن درمان‌های دندانپزشکی به جنین است. در واقع تصور بسیاری از مادران این است که این درمان‌ها برای سلامت جنین خطرناک است. در صورتی که عکس‌برداری با محافظ سربی کاملاً ایمن است، بی‌حسی موضعی مشکلی ایجاد نمی‌کند و درمان نکردن عفونت‌ها بسیار خطرناک‌تر از انجام درمان است. به طور معمول متخصص زنان و زایمان رشت با یک دندانپزشک ماهر همکاری می‌کند تا درمان‌های مورد نیاز مادران باردار در بهترین زمان انجام شوند.
چه زمانی مادر باید به دندانپزشک مراجعه کند؟
با توجه به اهمیت سلامت دهان و دندان در دوران بارداری، در صورتی بروز مشکلات زیر باید فورا به دندانپزشک مراجعه شود:
- درد شدید دندان
- عفونت یا آبسه
- خونریزی غیرعادی لثه
- شکستگی دندان
- بوی بد دهان که رفع نمی‌شود
توصیه‌های متخصص زنان برای حفظ سلامت دهان مادر
متخصص زنان به منظور حفظ سلامت دهان و دندان در دوران بارداری، موارد زیر را توصیه می‌کند:
- مکمل‌های کلسیم و ویتامین D را به‌موقع مصرف کنید.
- در سه‌ماهه دوم حتماً یک معاینه دندانپزشکی داشته باشید.
- رژیم غذایی سالم و کم‌قند داشته باشید.
- به عفونت‌های دهانی بی‌توجه نباشید.
- در صورت مشاهده خونریزی یا درد لثه، سریعاً اقدام کنید.
سلامت دهان و دندان در دوران بارداری یکی از موضوعاتی است که به دلیل تأثیر بر سلامتی جنین از اهمیت زیادی برخوردار بوده و باید توسط مادران و پزشک معالج مورد توجه قرار بگیرد. دکتر مهدیه فلاح به عنوان بهترین جراح و متخصص زنان در رشت، سلامت دهان و دندان مادران را مورد توجه قرار داده و در صورت بروز مشکل توصیه‌های لازم را به مادران ارائه کرده یا آن‌ها را به دندانپزشک ارجاع می‌دهد تا با درمان مشکلات بتواند از تأثیر منفی بر سلامتی جنین جلوگیری کند.
با بهترین جراح و متخصص زنان در رشت در تماس باشید
راه‌های ارتباطی با دکتر مهدیه فلاح، بهترین جراح و متخصص زنان در رشت:
- شماره تماس:
- واتس‌اپ:
- آدرس مطب:
- اینستاگرام: