زایمان طبیعی، فرایندی کاملاً طبیعی و یکی از مهمترین لحظات زندگی هر مادر است. با وجود اینکه بدن انسان از نظر فیزیولوژیک برای زایمان طراحی شده، بسیاری از زنان باردار دچار ترس از زایمان طبیعی میشوند و این ترس گاهی آنقدر شدت مییابد که حتی بر دوران بارداری، سلامت روانی و تصمیمگیری آنان درباره انتخاب زایمان طبیعی یا سزارین تأثیر میگذارد.
این ترس کاملاً طبیعی است؛ زیرا بارداری و زایمان، تجربهای عمیق، جدید و سرشار از ناشناختهها است. اما زمانی که این نگرانیها مدیریت نشوند، ممکن است به شکل اضطراب شدید، افسردگی بارداری، سختی در روند زایمان یا حتی انتخابهای نادرست بروز کنند.
به همین دلیل در این مقاله قصد داریم با مفهوم ترس از زایمان طبیعی آشنا شده و تکنیکهای علمی و روانشناختی برای کاهش اضطراب و تقویت آرامش مادر را مورد بررسی قرار دهیم.
ترس از زایمان طبیعی چیست؟
ترس از زایمان طبیعی، یک حالت روانشناختی است که در آن مادر باردار نگرانی شدیدی نسبت به فرایند زایمان، دردهای آن، شرایط اتاق زایمان و حتی آینده خود و نوزاد تجربه میکند. این وضعیت ممکن است خفیف یا شدید باشد. از دلایل اصلی ترس از زایمان میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- تجربههای منفی گذشته: زایمان سخت در گذشته، سقط جنین یا تجربیات ناخوشایند پزشکی، ترس را تشدید میکند.
- داستانهای هولناک اطرافیان: متأسفانه بسیاری از افراد، تجربههای منفی را اغراقآمیز بیان میکنند و همین امر باعث افزایش اضطراب زنان باردار میشود.
- نداشتن آگاهی کافی درباره زایمان: ترس از ناشناخته یکی از عوامل مهم اضطراب است.
- درد و نگرانی از کنترل بدن: برای بسیاری از زنان، این ترس وجود دارد که نتوانند درد را تحمل کنند یا کنترل خود را از دست بدهند.
- نگرانی درباره سلامتی نوزاد: مادران به شکل غریزی نگران سلامت کودک هستند و این نگرانی میتواند به ترس از بارداری یا حتی ترس از لحظه زایمان تبدیل شود.
علائم ترس از زایمان چیست؟
ترس از زایمان طبیعی فقط یک احساس نیست؛ بلکه مجموعهای از نشانههای جسمی، ذهنی و رفتاری است. از مهمترین علائم این وضعیت در زنان باردار میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
| علائم روانشناختی | علائم جسمی | علائم رفتاری |
| نگرانی دائمی درباره درد
بیخوابی یا کابوس استرس شدید هنگام فکر کردن به بیمارستان وابستگی ذهنی به انتخاب سزارین |
تپش قلب
تعریق تهوع دلدرد عصبی |
اجتناب از حضور در جلسات آموزشی زایمان
نداشتن برنامه زایمان بیمیلی به مراجعههای پزشکی |
اگر این علائم ادامهدار شوند، ممکن است به اضطراب بارداری تبدیل شده و تجربه مادر را در طول ۹ ماه دچار اختلال کنند.
ارتباط ترس از بارداری با ترس از زایمان
بسیاری از زنان پیش از بارداری، تجربهای به نام ترس از بارداری دارند؛ یعنی نگرانی از تغییرات جسمی، دردهای دوران بارداری، مسئولیتهای مادری یا خطرات احتمالی زایمان. این نوع ترس معمولاً در دوران بارداری تبدیل به ترس از زایمان طبیعی میشود و شدت آن افزایش مییابد. در صورتی که این ترسها مدیریت نشوند، نتایج زیر را به دنبال خواهند داشت:
- اضطراب مزمن
- تصمیمگیری نادرست
- افزایش احتمال درد بیشتر در زایمان
- سختتر شدن روند تولد
- افزایش احتمال افسردگی پس از زایمان
پیامدهای بیتوجهی به ترس از زایمان
در صورتی که ترس از زایمان طبیعی در زنان باردار مدیریت نشود میتواند پیامدهای زیر را به دنبال داشته باشد:
- افزایش درد زایمان: اضطراب شدید باعث اسپاسم عضلات کف لگن میشود و همین موضوع درد را چند برابر میکند.
- طولانی شدن روند زایمان: بدن در حالت استرس، هورمون آدرنالین بیشتری تولید میکند و این هورمون با هورمونهای زایمانی تداخل دارد.
- افزایش احتمال مداخلههای پزشکی: نظیر القای زایمان یا حتی سزارین اورژانسی
- کاهش پیوند اولیه مادر و نوزاد: اضطراب زیاد میتواند از لحظههای نخست مادری، یک تجربه استرسزا بسازد.
- اثرگذاری بر تصمیم درباره زایمان طبیعی یا سزارین: ترس کنترلنشده، مادر را به انتخابهایی سوق میدهد که همیشه بهترین و سالمترین گزینه نیستند.
۵ تکنیک روانشناختی برای آرامسازی مادر
در ادامه، پنج راهکار کاملاً علمی، کاربردی و قابل اجرا برای کاهش ترس از زایمان طبیعی در زنان باردار معرفی میشود.
مواجهه تدریجی با ترسها
بسیاری از زنان از چیزهایی میترسند که درباره آنها اطلاعات دقیق ندارند. مواجهه تدریجی یکی از تکنیکهای مهم روانشناسی است که در مسائل زیر به زنان باردار کمک میکند:
- مادر بهجای پرهیز از موضوع، با آن روبرو شود.
- آگاهی او نسبت به زایمان بیشتر شود.
- ترسهای ذهنی که اغلب تخیلی هستند، رنگ ببازند.
خوشبختانه برای مواجهه تدریجی با ترسها مانند ترس از زایمان طبیعی راهکارهای عملی وجود دارد که به شرح زیر است:
- تماشای ویدئوهای آموزشی معتبر درباره زایمان
- شرکت در کلاسهای آمادگی زایمان
- بازدید از بیمارستان یا اتاق زایمان
- گفتگو با پزشک درباره مراحل زایمان
بازسازی شناختی (Cognitive Reframing)
بازسازی شناختی به معنای تغییر زاویه نگاه نسبت به یک موضوع است. در واقع خیلی از ترسها در زایمان ناشی از افکار غیرواقعی مانند من نمیتوانم درد را تحمل کنم، حتماً اتفاق بدی میافتد، زایمان همیشه دردناک و سخت است و… هستند. در بازسازی شناختی، این افکار به چالش کشیده میشوند و با واقعیت جایگزین میگردند. این تکنیک علمی یکی از مهمترین راهکارها برای کاهش ترس از زایمان طبیعی است.
تمرینات تنفس و آرامسازی بدن
تنفس نقش بسیار مهمی در تنظیم سیستم عصبی دارد. هنگام اضطراب، بدن وارد حالت جنگ یا گریز میشود و عضلات منقبض میگردند. تمرینات تنفس باعث کاهش ضربان قلب، کاهش تنش عضلانی، افزایش اکسیژنرسانی و تحریک سیستم پاراسمپاتیک (حالت آرامش) میشود. تمرین پیشنهادی برای آرامسازی بدن در مواجهه با ترس از زایمان طبیعی به شرح زیر است:
- 4 ثانیه دم
- 6 ثانیه بازدم
- 5 دقیقه تکرار
تصورپردازی ذهنی مثبت
تصورپردازی، یک تکنیک روانشناختی قدرتمند برای کاهش اضطراب است. در این روش، مادر یک زایمان موفق، درد قابلکنترل، حضور تیم درمان آرام و تولد سالم نوزاد را تجسم میکند. تصورپردازی مداوم باعث تغییر واکنشهای عصبی مغز میشود و ذهن را برای تجربهای مثبتتر آماده میکند.
آموزش مهارتهای زایمان و آگاهیبخشی
هرچه آگاهی مادر بیشتر باشد، ترس از زایمان طبیعی کمتر میشود. آشنایی با فرآیند زایمان شامل مراحل مختلف زایمان، روشهای کاهش درد، شیوههای صحیح تنفس، نقش همسر در اتاق زایمان، تفاوتهای واقعی زایمان طبیعی یا سزارین و مراقبتهای پس از تولد باعث میشود مادر احساس کنترل بیشتری داشته باشد و اضطرابش کاهش یابد.
نقش شریک زندگی و خانواده
اطرافیان نقش بسیار مهمی در مدیریت ترس از زایمان طبیعی در مادران دارند. داشتن همراه آرام، مهربان و آگاه میتواند حس امنیت مادر را افزایش دهد، احتمال زایمان آسانتر را بالا ببرد و تنش و اضطراب را کاهش دهد. در این شرایط همسر باید اقدامات زیر را انجام دهد:
- به مادر اطمینان بدهد
- در کلاسهای آموزشی شرکت کند
- در تمرینات تنفس مشارکت داشته باشد
- به نگرانیهای او گوش دهد
آیا انتخاب زایمان طبیعی یا سزارین تحت تأثیر اضطراب است؟
یکی از چالشهایی که امروزه زنان باردار با آن مواجه هستند، انتخاب بین زایمان طبیعی و سزارین است. اضطراب زیاد و ترس از زایمان طبیعی میتواند مادر را به سمت انتخاب سزارین سوق دهد، حتی اگر از نظر پزشکی نیاز نباشد. تصمیمگیری درباره زایمان طبیعی یا سزارین باید براساس موارد زیر صورت بگیرد:
- شرایط جسمی مادر
- وضعیت نوزاد
- نظر پزشک
- شرایط پزشکی
نقش متخصص زنان و روانشناس در کاهش اضطراب
گاهی شدت اضطراب در زنان باردار به حدی زیاد است که توصیه میشود مادر از روانشناس کمک بگیرد. جلسات مشاوره میتواند باورهای اشتباه را اصلاح کند، تمرینات آرامسازی آموزش دهد، ترسهای ناخودآگاه را برطرف کند و اعتماد به نفس مادر را تقویت کند. متخصص زنان نیز از طریق توضیح دقیق شرایط، پاسخدهی به سوالات و حفظ آرامش مادر نقش کلیدی در از بین ترس از زایمان طبیعی در زنان باردار ایفا میکند.
وجود اضطراب و استرس ناشی از بارداری و تأثیر آنها بر زایمان و همچنین ارتباط مادر با نوزاد، اهمیت مراجعه به متخصص زنان و زایمان مجرب را نشان میدهد. دکتر مهدیه فلاح جراح و متخصص زنان در رشت یکی از بهترین گزینهها برای مراجعه زنان بارداری است که ترس از زایمان طبیعی دارند. دکتر فلاح میتواند با توضیح شرایط و پاسخ به سوالات و نگرانیهای مادران در کاهش استرس و نگرانی آنها در خصوص زایمان طبیعی نقش بسیار مهمی ایفا کند تا مادران بتوانند بدون ترس بهترین روش زایمان را انتخاب نمایند.
جهت درمان اندومتریوز در زنان با ما در تماس باشید
راههای ارتباطی با دکتر مهدیه فلاح، بهترین جراح و متخصص زنان در رشت:
- شماره تماس:
- واتساپ:
- آدرس مطب:
- اینستاگرام: